Özellikle, pandemi sonrasında dünya piyasalarında oluşan daralmalar neticesinde, girdi maliyetlerinde ciddi yüklemeler yaşanmıştır. Bununla birlikte, navlun fiyatlarında artışların da yaşanmasıyla, üreticilere ek külfetler getirmiştir.
Pandemi ilk bakışta, sağlık sorunu gibi gözükse de sosyo-ekonomik sorunları da bereberinde getirmiştir. Ülkeler, bütçelerinin büyük bölümünü Korono ile mücadele projelerine harcamışlardır. Güçlü olan ülkelerin merkez bankası sürekli şekilde para basmış ve kurtarma planlarını yürürlüğe koymuşlardır. Gelişmekte olan ülkeler ise, bütçelerinde yaşadıkları sıkıntılar neticesinde, üreticilerin girdi maliyetlerini azaltmaya veya tüketicilerin uygun fiyata ürün tüketmeye yönelik önlemler alamamışlardır.
Ülkemizde pandemi sonrası yaşanan ekonomik sorunlar neticesinde girdi maliyetlerin önlenmesine yönelik sıkıntılar yaşanmaktadır. Sağlıklı yaşamın temel gıda niteliğindeki sütte, tüm önlemlere rağmen fiyat artışlarının önüne geçilemediği gözlemlenmektedir. Son bir yıl içerisinde sütün litre başı fiyatı yaklaşık %70 artmıştır.
Araştırmayı yazdığım anlarda, Türkiye'den gelen bir haberle, ham süt fiyatının 5,7 TL yükseltildiğini öğreniyoruz. Ham süt fiyatı, 2021 yılının başında 2,8 olduğunu göz önünde bulundurursak, bir yılda yaklaşık %103 artmıştır.
Avrupa Birliği ülkelerinde son bir yıldaki sütün litre başına fiyat artışlarının tablosunu, kıyaslama yapabilmek için hazırladım.
Yukarıdaki tabloda görüleceği üzere, Avrupa Birliğinde sütün fiyatı, yalnızca Güney Kıbrıs'ta yaklaşık %1 düşmüştür. Diğer üye ülkelerde ise, %7 ile %47 arasında artış sağlanmıştır. Güney Kıbrıs'ın litre başı sütün fiyatı, 0,58€ ile AB ülkeleri arasında en pahalı ikinci ülkedir. Malta ise, 0,62€ ile en pahalı sütü üretmektedir. Malta'daki son bir yılda artış yaklaşık %20 olmuştur.
Son bir yıl içerisinde, Güney Kıbrıs dışındaki ülkeler arasında sütün litre başı fiyatında en dramatik yükseliş, 0,33 eurodan 0,48 euroya yaklaşık %47 yükselerek Belçika olmuştur. 2. en fazla artış ise, 0,30 eurodan 0,42 euroya yaklaşık %42 artış ile Letonya olmuştur. Litvanya ise, 0,32 eurodan 0,44 euroya yaklaşık %37 artış ile 3. en fazla artış olan ülke olmuştur. Sütte en az artış yaşan ülkeler; %7 ile Hırvatistan, %9 ile Finlandiya ve %10 ile Avusturya ve İspanya.
